Sağlıklı bir bayram geçirmek için doğru besin seçimi, kurbanlık kesimlerinin doğru şekilde yapılması, gıda güvenliği, etlerin saklanması, hazırlanması ve pişirme yöntemlerinde bilinçli davranmak gerekiyor. Tüm aile bireylerinin bir araya geldiği, zevkle ve özenle hazırlanan sofralarda ağız tadıyla yemeklerin yendiği bayramlarımızda özellikle tatlı tüketimimiz artmakta, Kurban bayramında tatlı tüketimine ek olarak kırmızı et tüketimimiz de oldukça artmaktadır.
Etler doğru pişirilmezse hayvanlardan insanlara hastalık yapıcı mikroorganizmalar bulaşır
Kurban bayramında sağlık, etlerin kesim aşaması ile başlar, mutlaka veteriner kontrolünden geçmiş kurbanlık alınmalı ve kurbanlık kesimleri uygun şartların oluşturulduğu, veteriner kontrolünün sağlandığı, sağlığa uygun ortamlarda yapılmalıdır. Aksi takdirde insan sağlığını bozan mikroorganizmalar ile karşı karşıya kalmamız kaçınılmazdır. Etler uygun koşullarda kesilmezse, doğru pişirilmez, uygun sıcaklıklarda bekletilmezse hayvanlardan insanlara tenya, şarbon, tüberküloz, salmonella gibi hastalıklar bulaşabilmektedir.
Kurbanı hemen kesildikten sonra yemeyin
Kurbanda kesilen etlerin kesinlikle hemen pişirilerek yenmemesi gerekir. Kurban bayramında yapılan yanlış alışkanlıkların başında kurban etlerinin kesildikten hemen sonra hatta sabah kahvaltısında tüketilmesidir. Hayvanlardaki mikroorganizmalar kesimden sonra 24 saat içinde ölür ve hayvan ilk kesildiğinde ölüm sertliği olarak adlandırdığımız sertlikte olur. Özellikle mide ve barsak rahatsızlıkları olan kişilerin dikkat etmesi gereken bir konu da budur. Etler soğuk ortamda birkaç gün bekletildikten sonra tüketilmelidir. Büyükbaş hayvanların etleri 0 derecede 7-10 gün bekletildiğinde tam yumuşama sağlanır ve etin lezzeti artar.
Eti doğru pişirerek vitamin ve minerallerini kaybetmeyin
Eti pişirme yönteminin etin kalitesini doğrudan etkiler. Etin lezzeti, kıvamı, kokusunun, vitamin – mineral içeriği ve tamamen pişirme yöntemiyle ilgilidir. En doğru pişirme şekli ise ızgara, haşlama, fırında veya sebzelerle birlikte tencerede pişirme şeklidir. Etlerin çok uzun süre yüksek ısıyla temas etmesi (kızartma, kavurma veya mangal-barbekü şeklinde pişirme ) kanserojen öğelerin oluşumuna neden olmaktadır, ayrıca mangalda pişirme sırasında etin dış kısmı hızlı şekilde pişmekte proteinler katılaşmakta ve etin iç kısmı çiğ kalmaktadır. Etlerin az pişmiş veya çiğ tüketilmesi etin kalitesini düşüreceği gibi, besin zehirlenmelerine de neden olabilir. Et ile yapılan yemeklere ise ayrıca yağ eklenmemelidir. Kırmızı et doymuş yağ içeriği yüksek bir besin olması nedeniyle yemekler zaten lezzetli olacaktır, ilave yağ eklenmesi vücudu ek yük getirecek diyetle alınan yağ miktarının artmasına neden olacaktır. Özellikle kuyruk yağı iç yağı tereyağı gibi yağların kullanımından kaçınılmalıdır. Etler ızgarada pişirilecekse vitamin kaybını önlemek ve kanserojen madde oluşumunu engellemek için etler ateşten 15cm uzakta olmalıdır ve kömürler kor halini aldıktan sonra etler pişirilmelidir.
Kronik hastalığı olanlar bayramda eti fazla kaçırmamalıdırlar
Kurban bayramında özellikle şişmanlık, kalp-damar hastalığı, diyabet ( şeker hastalığı ), hipertansiyon, mide-barsak rahatsızlığı olan bireyler ve yaşlılar beslenmelerine dikkat etmek zorundadırlar. Özellikle kronik hastalığı olan ( diyabet, böbrek hastalığı, sindirim problemleri, yüksek tansiyon, kalp-damar rahatsızlığı ) ve beslenme tedavisi alan bireyler kurban bayramında öğünlerde tüketmeleri gereken besin miktarlarını aşmamalıdır. Kırmızı et doymuş yağ, kolesterol içeriği oldukça yüksek besindir. Etin görünür yağlarını mutlaka temizleyin. Son yapılan bilimsel araştırmalar yağlı kırmızı et tüketiminin kan yağlarında ve ürik asit düzeylerinde artışa neden olduğunu göstermektedir. Ayrıca fazla tüketimin kolon, mide, prostat kanseri riskini arttırdığı da bilinmektedir. Fakat kırmızı eti beslenme hayatımızdan tamamen çıkarmak da demir eksikliği gibi, özellikle Türk bayanlarında oldukça yaygın olan, rahatsızlıklara yol açmaktadır. Bu nedenle haftada 1-2 kez doğru pişirme yöntemleri ile hazırlanmış kırmızı et tüketimi sağlıklı birey olmada önemli bir adımdır.
Sağlıklı kurban bayramı için pratik önlemler;
- İlk öğününüz 2 bardak su ardından hafif bir kahvaltı olsun.
- Az ve sık aralıklarla doğru besinleri seçerek beslenmeye özen gösterin.
- Drajeler, çikolatalar, şerbetli tatlılar yerine sütlü tatlıları veya meyve tatlılarını (elma, kabak, armut, ayva tatlısı ) tercih edin.
- Tabağınızın ¼ ünü kırmızı et kalan kısmını ise sebze yemekleri ve salatadan oluşturun, bunun yanında tam buğday ekmeğinizi veya bulgur pilavınızı tüketmeyi unutmayın.
- Yanlış seçilen ve fazla tüketilen her lokmanın sağlığınızı olumsuz etkileyeceğini unutmayın.
- ikramlarla ve fazla yemeyle bozulan barsak hareketlerinizi düzene koymak adına ara öğünlerde meyve tüketimine önem verin, kivi, elma, armut, ayva gibi meyvelerinizi iyi yıkadıktan sonra kabuklu tüketmeye özen gösterin.
- Barsaklarda su tutulumuna neden olan fazla çay - kahvenin tüketiminin yerini bitki çaylarına bırakın. Bozulmuş barsak hareketlerinizi düzenlemek için vücudunuza yardımcı olun. Rezene, anason, tarçın, yeşil çaydan oluşan bir karışım sizi rahatlatacaktır.
- Öğün aralarında su tüketmeyi unutmayın.
- Bayram ziyaretine gitmeden önce evinizde yemeğinizi veya ara öğününüzü mutlaka tüketin.
- Yine de " eyvah fazla yedim, kaçırdım " diyorsanız, fiziksel aktivitenizi mutlaka arttırın.
- Bayramı fırsat olarak görüp seyahate çıkan bireyler açık büfelerde dikkatli olun sağlıklı beslenme kurallarını unutmayın.
Kurban eti nasıl saklanmalıdır?
Etler uzun süre saklanılmak istenildiğinde birer pişirimlik parçalara ayrılarak yağlı kağıda sarılarak, -2 derece ki buzdolabında bir kaç hafta saklanabilir. Etler soğuk depolarda –32 derecede dondurularak, -18 derecede uzun süre saklanabilir. Donmuş etler soğuk yerde yani buzdolabında çözdürülür. Çözdürülen etlerin tekrar dondurulması tehlikelidir.
Etler uzun dönemde tüketilecekse, birer pişirimlik parçalara ayrılmalı ve buzdolabı poşetlerinde veya yağlı kağıda sarılarak buzdolabının buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Etler bu şekilde, -2 0C de birkaç hafta, -18 0C de ise daha uzun süre saklanabilir. Etlerin tüketilecek kadarı buzdolabının orta raflarında çözdürülmeli, çözdürülen etler tekrar dondurulmamalıdır.